Lwowska opera - historia i architektura jednego z najpiękniejszych zabytków Lwowa

Lwowska opera, oficjalnie znana jako Opera Narodowa imienia Salomei Kruszelnickiej, to jeden z najpiękniejszych i najbardziej znanych budynków w Lwowie, stolicy historycznej Galicji. Została zbudowana na przełomie XIX i XX wieku według projektu polskiego architekta Zygmunta Gorgolewskiego, który stworzył eklektyczny gmach łączący elementy neorenesansu, neobaroku i secesji. Opera była nie tylko miejscem występów znakomitych artystów, ale także świadkiem ważnych wydarzeń historycznych i kulturalnych. Jako fotograf architektury i nieruchomości, postanowiłem napisać o tym budynku, ponieważ uważam, że jest to arcydzieło architektoniczne i symbol polskości na ziemiach ukraińskich.

Spis treści

• Główna fasada opery - rzeźby i figury Muz

• Wnętrze opery - bogactwo dekoracji i dzieł sztuki

• Nowoczesne rozwiązania technologiczne - beton, hydraulika i elektryczność

• Ważne wydarzenia historyczne i artystyczne - premiera Króla Rogera, występy Salomei Kruszelnickiej i Stanisława Moniuszki

• Podsumowanie i źródła

Główna fasada opery - rzeźby i figury Muz

Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów architektury lwowskiej opery jest główna fasada, która jest ozdobiona rzeźbami alegorycznymi i figurami Muz. Rzeźby przedstawiają Poezję, Muzykę, Sławę, Fortunę, Komedię i Tragedię, a zostały wykonane przez różnych artystów, takich jak Piotr Wójtowicz, Antoni Popiel, Tadeusz Wiśniowiecki czy Juliusz Bełtowski. Na szczycie frontonu widnieje rzeźba Sławy dłuta Piotra Wójtowicza, która trzyma nad głową gałązkę palmową. Gałązka palmowa jest symbolem zwycięstwa i pokoju, a także nawiązaniem do tradycji chrześcijańskiej. Na attyce umieszczono figury Muz wykonane przez różnych rzeźbiarzy, takich jak Antoni Popiel, Tadeusz Wiśniowiecki, Juliusz Bełtowski, Jan Nalborczyk, Józef Kulesza czy Władysław Marcinkowski.

Rzeźby i figury na fasadzie opery mają nie tylko wartość artystyczną, ale także znaczenie symboliczne i historyczne. Rzeźby alegoryczne nawiązują do tradycji antycznej i renesansowej, a także do idei oświecenia i romantyzmu, które były ważne dla kultury polskiej i europejskiej. Rzeźba Sławy podkreśla rolę opery jako miejsca, gdzie osiąga się sukces i uznanie. Figury Muz odwołują się do różnych gatunków i form sztuki, które były prezentowane i rozwijane w operze, takich jak poezja, muzyka, dramat, taniec, malarstwo czy rzeźba. Rzeźby i figury na fasadzie opery są więc nie tylko ozdobą, ale także wyrazem ducha i misji opery jako instytucji kultury.

Wnętrze opery - bogactwo dekoracji i dzieł sztuki

Wnętrze lwowskiej opery jest równie imponujące i piękne, jak jej fasada. Zaprojektowane zostało z dbałością o każdy szczegół i ozdobione licznymi dziełami sztuki. Wejście do opery prowadzi przez reprezentacyjną klatkę schodową, na której ścianach widnieją obrazy przedstawiające sceny z mitologii greckiej i rzymskiej, autorstwa Jana Styki i Tadeusza Popiela. Na suficie klatki schodowej znajduje się malowidło alegoryczne, symbolizujące triumf sztuki nad barbarzyństwem, wykonane przez Henryka Siemiradzkiego.

Sala widzów opery ma kształt podkowy i może pomieścić około 1000 osób. Jej wnętrze jest utrzymane w stylu neobarokowym i zdobione złotymi ornamentami, lustrami, kandelabrami i freskami. Na suficie sali widzów znajduje się kolejne dzieło Henryka Siemiradzkiego, przedstawiające scenę z opery Halka Stanisława Moniuszki. Na ścianach sali widzów umieszczono portrety znanych kompozytorów, takich jak Wolfgang Amadeus Mozart, Ludwig van Beethoven, Fryderyk Chopin czy Giuseppe Verdi.

Nad sceną opery znajduje się kurtyna, która jest jednym z najcenniejszych i najbardziej znanych elementów dekoracyjnych gmachu. Kurtyna została namalowana przez Henryka Siemiradzkiego i przedstawia scenę z opery Aida Giuseppe Verdiego. Kurtyna ma wymiary 16 na 12 metrów i waży 9 ton. Jest to jedna z największych i najcięższych kurtyn teatralnych na świecie, a jej złożenie i rozwinięcie wymaga specjalnej maszynerii.

W operze znajdują się również dwie reprezentacyjne loże prosceniowe, które były przeznaczone dla najważniejszych gości. Loża cesarska, po prawej stronie sceny, była zarezerwowana dla cesarza Austro-Węgier i jego rodziny. Loża ta jest ozdobiona herbem Habsburgów i portretem cesarza Franciszka Józefa I. Loża marszałkowska, po lewej stronie sceny, była zarezerwowana dla marszałka Józefa Piłsudskiego i jego otoczenia. Loża ta jest ozdobiona herbem Polski i portretem marszałka.

Foyer opery to przestronna i elegancka sala, w której odbywają się przerwy między aktami i spotkania towarzyskie. Foyer jest utrzymane w stylu secesyjnym i zdobione kolorowymi witrażami, rzeźbami i obrazami. Na ścianach foyer znajdują się portrety sławnych artystów, którzy występowali w operze, takich jak Salomea Kruszelnicka, Enrico Caruso, Arturo Toscanini czy Maria Callas.

Figura symbolizuje "chwałe" na szczycie frontonu teatru

Rzeźba „Sława” dłuta Piotra Wójtowicza

Nowoczesne rozwiązania technologiczne - beton, hydraulika i elektryczność

Lwowska opera nie tylko zachwyca swoją architekturą i sztuką, ale także swoimi nowoczesnymi rozwiązaniami technologicznymi, które były stosowane już na początku XX wieku. Opera była jednym z pierwszych budynków we Lwowie, który był wyposażony w betonowe fundamenty, hydrauliczną maszynerię sceniczna, oświetlenie elektryczne i centralne ogrzewanie.

Betonowe fundamenty opery były konieczne, ponieważ gmach został zbudowany na terenie dawnego stawu, który należał do klasztoru bernardynów. Staw ten był zasypany i utwardzony, a następnie wzmocniony betonowymi palami, które zapewniały stabilność i bezpieczeństwo gmachu.

Hydrauliczna maszyneria sceniczna opery była jedną z najnowocześniejszych i najbardziej zaawansowanych w Europie. Maszyneria ta pozwalała na zmianę dekoracji, podnoszenie i opuszczanie kurtyny, tworzenie efektów specjalnych, takich jak dym, ogień, woda czy burza, a także na obracanie całej sceny o 360 stopni. Maszyneria ta była napędzana przez silnik parowy, który znajdował się w piwnicy opery.

Oświetlenie elektryczne opery było również nowością i innowacją, która zwiększała komfort i atrakcyjność gmachu. Opera była oświetlona przez ponad 2000 żarówek, które były rozmieszczone na fasadzie, w sali widzów, na scenie i w foyer. Żarówki te były zasilane przez własną elektrownię, która znajdowała się w pobliżu opery. Elektrownia ta była również odpowiedzialna za dostarczanie ciepła i wody do opery.

Centralne ogrzewanie opery było kolejnym rozwiązaniem, które poprawiało warunki i jakość występów i widowni. Opera była ogrzewana przez system rur, które były rozprowadzone pod podłogą i za ścianami. Rury te były podłączone do kotłów, które znajdowały się w elektrowni. System ten pozwalał na utrzymanie odpowiedniej temperatury i wilgotności w operze, niezależnie od pory roku i pogody.

Poezję i Muzykę po lewej stronie

Rzeźba „Poezję i Muzyka” dłuta Piotra Wójtowicza

Ważne wydarzenia historyczne i artystyczne - premiera Króla Rogera, występy Salomei Kruszelnickiej i Stanisława Moniuszki

Lwowska opera jest nie tylko zabytkiem architektury, ale także miejscem, gdzie odbywały się ważne wydarzenia historyczne i artystyczne. Tutaj występowali znani artyści, tak jak Salomea Kruszelnicka, po której opera otrzymała swoje imię, czy Stanisław Moniuszko, który tu dyrygował swoimi operami. Tutaj również w 1939 roku odbyła się premiera opery Karola Szymanowskiego Król Roger, która była uważana za arcydzieło polskiej muzyki.

Salomea Kruszelnicka to jedna z największych i najbardziej znanych śpiewaczek operowych w historii. Urodziła się w 1872 roku we Lwowie i tu rozpoczęła swoją karierę artystyczną. Występowała na scenach operowych w całej Europie i Ameryce, zdobywając uznanie i sławę. Jej głos był porównywany do skrzypiec Stradivariusa, a jej uroda i wdzięk do Kleopatry. W lwowskiej operze występowała wielokrotnie, śpiewając główne partie w operach takich jak Aida, Tosca, Traviata, Carmen czy Halka. W 1944 roku, podczas okupacji niemieckiej, została aresztowana i wywieziona do obozu koncentracyjnego, gdzie zmarła.

Stanisław Moniuszko to jeden z najważniejszych i najbardziej wpływowych kompozytorów polskich. Urodził się w 1819 roku na Białorusi i tu rozpoczął swoją edukację muzyczną. W 1848 roku przeniósł się do Warszawy, gdzie został dyrektorem i kierownikiem muzycznym Teatru Wielkiego. Skomponował wiele oper, pieśni, utworów instrumentalnych i religijnych, które odzwierciedlały ducha i tradycję polskiej kultury. Jego najbardziej znane opery to Halka, Straszny dwór, Flis czy Paria. W 1858 roku odwiedził Lwów, gdzie dyrygował swoimi operami w lwowskiej operze. Jego muzyka była bardzo popularna i ceniona przez publiczność i krytyków.

Karol Szymanowski to jeden z najwybitniejszych i najbardziej oryginalnych kompozytorów polskich XX wieku. Urodził się w 1882 roku na Ukrainie i tu otrzymał podstawy edukacji muzycznej. Studiował w Warszawie, a następnie podróżował po Europie i Bliskim Wschodzie, gdzie czerpał inspirację z różnych kultur i stylów muzycznych. Jego twórczość obejmowała opery, symfonie, koncerty, sonaty, pieśni i utwory chóralne, które charakteryzowały się bogactwem harmonii, kolorystyki i ekspresji. Jego największym dziełem operowym jest Król Roger, oparty na dramacie Jarosława Iwaszkiewicza. Opera ta opowiada o kryzysie wiary i tożsamości tytułowego bohatera, który staje przed wyborem między tradycją a nowością, rozumem a uczuciem, porządkiem a wolnością. Premiera opery odbyła się w 1926 roku w Warszawie, a w 1939 roku w lwowskiej operze, gdzie spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem.